COVİD İstatistikleri
Resmi COVİD ölüm rakamları ve gerçekler
Bugün New York Times (NYT) gazetesinde, DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) verileri baz alınarak hazırlanmış iki çizelgede Türkiye’nin de arasında olduğu 48 ülkede geçen iki senede resmi COVİD ölüm rakamları ile daha öncesinin fevkinde gerçekleşmiş toplam ölüm rakamları kıyaslandı. Normal olarak üst üste her gün yazmıyorum ama NYT makalesi ve veriler ilgi çekici olduğu için bir istisna yaptım. Normal Flutter kursu zamanına tecavüz ederek bu yazıyı hazırlıyorum.
Veriler DSÖ e ait ve DSÖ web sitesinden indirebileceğiniz, Annals of Applied Statistics dergisinde yayınlanması beklenen bir makalede bu rakamların tesbit yöntemleri açıklanmış.
Makalede istatistik yöntem anlatılıyor. Başlığını yukarı kopyaladım ama istatistik özel meraklısı değilseniz okumanıza gerek yok. Verilerin kendisi ShinyApp diye bir program kullanarak araştırmacıların hazırladıkları başka bir sayfaya yüklenmiş: https://msemburi.shinyapps.io/excessvis/ .
Makalenin ana fikri şu: Dünya toplamı alındığında, gerçek COVİD ölüm sayısı resmi COVİD ölüm rakamlarının çok üstünde.
Bu haritayı biraz açıklayayım. Haziran 2021’i örnek alacağım, bu örnek tekrarlanarak tüm harita çizilebilir:
A = Geçmiş istatistiklere göre Haziran 2021 beklenen ölüm sayısı = 4 545 883 (2020 öncesi ortalama denebilir)
B = Resmi açıklamalara göre Haziran 2021 COVİD ölüm sayısı = 274 232 (turuncu eğri)
C = A + B = 4 545 883 + 274 232 = 4 820 115
D = Haziran 2021 senesinde hasıl olan toplam ölüm sayısı = 6 387 968 (mavi eğri). Bu rakam da tahmini ama alt ve üst sınırlar verilmiş.
İki rakam (D ile C) arasındaki fark oranı her ülkede aynı değil. Bazı ülkelerde, özellikle fakir ülkelerde, daha fazla, bazılarında daha az. Ölüm sayıları seneden seneye sebepsiz yere artmayacağına göre, Şekil 1’in iki eğrisi arasındaki farklılık resmi COVİD beyanlarının ne kadar gerçeğin altında olduklarını gösteriyor.
Türkiye
Araştırıcılar normal yıllarda ve geçen iki yılda yaşanan ölüm sayılarını, yurt çapında rakam ilan eden bir merci bulamadıkları için Belediye rakamlarını toplayarak kendileri bulmuşlar. Çizelgede gözüktüğü gibi, 2020 ve 2021 senelerindeki yıllık ölüm sayıları, Türkiye’de daha önceki senelerde gözlemlenen ölüm rakamlarının 30% üzerinde imiş.
Avustralya
Avustralya’da geçen iki sene boyunca ölüm oranı 4% azalmış. Her kapı kolu tutmadan sonra el yıkayınca, el sıkışma kucaklaşma unutulunca, hatta uzun süreler evlere kapanıp zoom toplantıları ile işleri yürütmeye çalışınca, normal ölümcül grip falan gibi mikroplar engellenmiş demek ki. Bakalım bu sene ne olacak. Bazıları, bu sene Avustralya grip ölümlerinin artacağını öngörüyor. Bu ayki kullanılamayan kontörün bir dahaki aya devri gibi sanki. Bilmiyorum.
Yukarıdaki şekillere ilave bir şekil daha hazırlamış NYT gazetesi. Orada da, her ülke için açıklanan resmi COVİD rakamı ile o sene aşırıdan olan ölüm sayıları arasındaki fark gösterilmiş.
Şekil 3 de görüldüğü gibi, orta gelir düzeyindeki ülkelerin çoğu Türkiye gibi COVİD rakamlarını olanın altında göstermişler gibi gözüküyor, mesela Rusya.
Bu böyle kısa bir ara yazısı oldu. Haberler eskimeden sizlerle paylaşmak istedim.
Türk Tabipler Birliği pandemi başından beri aynı şeyi söylüyor. Bu da malumun ilanı olmuş.