Çoraplar ve seçimler

Ayakta çorap giymekle hayat süresi arasındaki ilişki ve Avustralya'da seçim kampanyası

Biri tweet atmış: çorap giyenlerin yüzde 80 i sağ ayaktan başlıyormuş. Nedeni meçhul. Ben de bu 80% içindeyim.

Çoraplarımı ayakta iken giyiyorum. Yirmi sene kadar önce Fehmi Koru bir köşe yazısında, Deniz Baykal ile Önder Sav'ın konuşmalarını aktarmıştı. Deniz ve Önder Beyler, ilerleyen yaşlarına rağmen hala pantolonlarını ayakta giyebildiklerini söyleyerek birbirlerine karşı övünüyorlarmış. Bir tanesi, sanırım Önder Sav, pantolon değil çorap zor demiş. Fehmi Koru bu anekdotu niye aktarmıştı köşe yazısında hatırlamıyorum ama ertesi sabah merak edip çoraplarımı ayakta giymeye başladım. Ondan beri de bir alışkanlık oldu, öyle gidiyor..

Yıkanmış çoraplar ilk seferde biraz sert oluyor ve itina istiyor. Buun sağ ya da solla alakası yok. Sağ sol sırası, muvazene kaygısından geliyor:

1. Yere basan ayak çorapsız ise dengemi bulmam daha kolay oluyor.

2. Yere basan ayak sağ ayak ise ise dengemi bulmam daha kolay oluyor.

İlk çorabı giydikten sonra, çoraplı ayağımı yere basarak ikinci ayağıma çorabımı geçirirken denge daha kolay bozuluyor sanki. Bu yüzden ilk çorabımı sağ ayağıma giyiyorum çünkü sağ ayak üzerinde denge kurmak daha kolay.

Tek ayak üzerinde leylek gibi durup öteki ayağa çorap geçirmeye çalışırken bir başka incelik de ayak tırnaklarınızın çorabın içindeki ipliklere takılmaması. Takılırsa işler bozuluyor. Çorabın ipliğini ya da tırnağı koparmayı göze alıp çorabı koncundan yukarıya çekmeye çalışsam bile denge bozuluyor ve ayak yere iniyor.

Denge özellikle yaşlandıkça daha ehemmiyet kazanıyor. Dengemizin en iyi ölçütü tek ayak üzerinde durma testiymiş. Test çok basit. Ayakkabı ya da terlik giymeden (çorap olabilir), ellerinizi belinize koyup tek ayağınızı yerden kaldırın, bakın bakalım ne kadar bu pozisyonu sürdürebileceksin.

Denge tesisi için ayağınızı yerde kımıldatmak yasak. Yere basan ayak kımıldarsa ya da havadaki ayak yere indiğinde süre bitiyor. Üç kere tekrarlayın ve sonra aynı diziyi bir de gözleriniz kapalı olarak yapın. Sonra en iyi rakamı aşağıdaki ortalamalara kıyaslayın ( Dr Michael Mosley’in BBC Science Focus sitesinde çıkan bir yazısından aldım bu rakamları).

• 40 yaş altı ortalaması : gözler açık 45 saniye, gözler kapalı 15 saniye

• 40-49 arası : gözler açık 42 saniye, gözler kapalı 13 saniye

• 50-59 arası : gözler açık 41 saniye, gözler kapalı 8 saniye

• 60-69 arası : gözler açık 32 saniye, gözler kapalı 4 saniye

• 70-79 arası : gözler açık 22 saniye, gözler kapalı 3 saniye

Dr Michael Mosley - BBC Science Focus

Tek ayak üzerinde durabilme süreniz, ne kadar uzun yaşayacağınıza dair iyi bir gösterge olduğu için bu rakamlar önemli. İngiltere'de 1946 de 2547 erkek ve 2815 kız bebekle başlayan bir düşey araştırmanın parçası olarak, 1999 senesinde, yani 53 yaşında iken, bu deneklerde üç ayrı şeyi ölçmüşler:

• tek ayak üzerinde durma süresi

• oturdukları sandalyeden kalkma süresi

• tek elle kavrama kuvveti.

2012 senesinde tekrar bakmışlar, kim öldü kim kaldı diye. Bu üç test içinde, tek ayak denge testi yaşam süresini en iyi tahmin eden test çıkmış.

Aşağıdaki haritada gördüğünüz gibi, 1999 testinde hiç denge kuramayanların üçte biri 2012 senesinde hayatta değilmiş (0 etiketli eğri). En az 50% ın üstündekiler arasında çok belirgin bir fark yok ama onun altında (mesela 20% ya da 40%), tek ayak üstünde duramamamak sanki kötü bir haberciymiş gibi gözüküyor. Öteki testlerde de benzer hikayeler var ama ilişki bu kadar belirgin degil.

Cooper, Hardy, ve Patel (2014). Physical capability in mid-life and survival over 13 years of follow-up: British birth cohort study. BMJ 2014; 348.

Tercüme:

- Standing balance time : Dengede durma süresi

- Survival probability : Hayatta olma ihtimali

- Age (years) : Yaş (yıl)

Avustralya Seçimleri

21 Mayısta federal parlamento seçimleri var. Labour ve Liberal, iki büyük partinin başında ikisi de birbirine çok benzeyen iki orta yaşlı orta boylu ve orta göbekli iki adam. İmkan olsa da onlara sorabilseydim, tek ayak üstünde ne kadar süre durabiliyorsunuz diye.

Labour (İşçi Partisi) lideri Albanese sağda, Liberal Parti lideri ve şu anki başbakan Morrison İşçi Partisi lideri Albanese sağda, Liberal Parti lideri ve şu anki başbakan Morrison sağda. Yoktur birbirimizden farkımız ama biz yine de başkayız der gibiler. İki partinin politikaları arasında pek fazla fark olmadığı için, bu seçim itimat üzerine olacakmış. Yani seçmenler kime daha çok itimat ediyorlarsa, ona oy vereceklermiş. Öyle diyor yorumcular (o her şeyi bilen yorumcular her ülkede var). Partilerin vaat ettikleri şeyler arasında pek fazla bir fark olmadığını gösteriyor aslında meselenin itimat meselesine inmesi.

Şu anda Liberal Parti içinde en çok tartışılan konulardan biri, Morrison'un ön seçim olmadan NSW eyaletinde bir seçim bölgesinde listeye yerleştirdiği bir kadın. Bu kadının son aylarda trans bireyler üzerine sarfettiği sözlerden dolayı toplumun bir kesiminden kendisine karşı bir tepki doğdu. Bence, Morrison bunu bilerek yaptı. Translara karşı olduğu için adaya kızacaklardan Liberallere zaten oy gelemeyeceğini biliyordu. Bu tartışmada Işçi Partisine karşı muhafazakar gözükmek için böyle yaptı bence.