Bugün Avustralya federal parlamento ve senato seçimleri vardı. Oy kullanmak mecburi ve kullanmama cezası 20 dolar. Mecburi olmasa da biz oy verirdik ama bir çok insan verir miydi bilmiyorum. Daha önce yazmıştım önde giden iki parti (İşçi Partisi ve Liberal ve Nasyonal Parti İttifakı) arasında derin farklar yok. Liberal Parti biraz aşırı bir Çin düşmanı tutuma girdi, hatta "dış düşmanlar" falan lafları etmeye başladı. Benim oyumu ve belki de bir çok insanın oyunu hemen o anda kaybettiler. Avustralya gibi bir yerde "dış düşmanlar" edebiyatı tutmuyor. O yüzden, İşçi Partisi'nin kazanacağını sanıyorum.
Parlamento seçimleri dar bölge usulü ile yapılıyor. Her seçim bölgesinden bir milletvekili çıkıyor. Tercihli oy sistemi var. O yüzden, oy pusulasında sadece favori adayınızı işaretlemiyorsunuz, bölgenizdeki tüm adayları 1-2-3-4-5-6 diye sıralıyorsunuz. Aşağıdaki örnek bir oy pusulası.
Bu sıralamayı tuttuğunuz partinin tercihlerine göre yapın diye oy verme salonuna giderken parti temsilcileri elinize nasıl oy vereceğinize dair kağıtlar tutuşturuyorlar. Çoğu insan hangi partiye oy vereceğim belli olmasın diye her birinden birer tane alıyor sonra içeride dilediğini kullanıyor. Aşağıdakiler üç tane örnek. Aday isimleri tabii ki aynı ama önerilen sıralamalar farklı:
Bunlar parlamento için. Senato seçimlerinde dar bölge yok. Her eyaletten 12 senatör seçiliyor, o eyaletten en fazla oy alanlar. Senato seçimlerinde de tercihli oy sistemi çalışıyor ve tek değil 12 aday seçileceği için tercihler bir adaydan diğerine akarken son kalan 11, ya da 12. senatör kimliğinin belirlenmesinde beklenmeyen sonuçlar çıkabiliyor.
Oyların sadece yüzde 0.1 ini alan bir partinin adayı, tercihlerin akışından dolayı senatör olabiliyor. Bu yüzden, senato seçimlerinde bir sürü aday yarışıyor, mesela bizim eyalette 60 aday var. Ana partilerin dışında kalan küçük tabela partilerinden aklımda kalan üçü:
Marihuana Serbest Olsun Partisi
Sessiz çoğunluk
Füzyon Partisi (Bilim, Seküler, Korsan ve İklimci Parti ittifakı)
Bir sürü tek tek isim de var. Geçen seçimlerde, New South Wales eyaletinde "Avcı ve Balıkçılar" partisinin adayı, Batı Avustralya'da "Otomobil Meraklıları" partisinin adayı tercihler sayesinde aradan sıyrılmış, senatör olmuştu o eyaletlerde. Bu sefer de benzeri olabilir. Bu yüzden, ya tutarsa misali 60 aday yarışıyor Queensland senatör seçinleri için. Ya hepsini 1 den 60 a işaretliyorsun ya da üst tarafa sadece 6 adayın numarasını yazıyorsun (mesela, 59, 3, 8, 38, 29, 40 diye). Listenin başında olanların şansı var. Çünkü diyelim adayımın numarası 55. Onu önce yazıyorsun, ondan sonraki 5 kareyi de çoğu insan gibi gelişigüzel dolduruyorsun, mesela 55, 1, 2, 3, 4, 5. Bu konuda elimde bir veri yok sadece fikir yürütüyorum. Partiler senato için de hangi altı numarayı yazacağımızı gösteriyorlar tavsiye kağıtlarında, o gösterileni aynen uygulayan da çoktur muhtemelen.
Oylarımızı mahalledeki ilk okulda kullandık. Taylan da bu ilkokula gitmişti 25 sene önce. Hatıralarımız var yani. Erken oy kullanmak da mümkün. Nüfusun 50% si öyle yapmış zaten. Gazetede öyle yazıyordu.
***
Bu günlük notlarını sevdiyseniz, lütfen abone olun. Abonelik ücretsizdir.